Urtarrilaren 8an argitaratutako Nature aldizkari entzutetsuaren ikerketa batek argi utzi du ur gezatako ekosistemak inoiz baino mehatxatuago daudela. Ikerketaren arabera, munduko ur gezatako animalien %25a desagertzeko arrisku handian dago, klima-aldaketaren, kutsaduraren eta gizakien jardueren eragin zuzena dela eta.
Arazo global baten aurpegi anitzak
Ur gezatako ekosistemek munduko biodibertsitatearen zati garrantzitsu bat hartzen dute; hala ere, presio anitz jasaten ari dira:
- Klima-aldaketa: Tenperaturaren igoerak eta erregimen hidrologikoen aldaketak espezie askoren habitata aldatzen ari dira, eta askotan desegokitzen dituzte beren bizi-baldintzak.
- Kutsadura: Nekazaritza-industrien pestizidak, hondakin-urak eta plastiko mikro-partikulak ur gezatako inguruneetara iristen dira, toxikotasun maila kezkagarriak sortuz.
- Ur-erauzketa eta presak: Ibai eta aintziretan ura ateratzea eta presak eraikitzea espezieen mugimendua eta bizimodua oztopatzen ari dira.
- Espezie inbaditzaileak: Kanpoko espezieek bertakoen lehiakortasuna ahultzen dute, eta horrek biodibertsitate-galera azkartzen du.
Espezie ikur eta kritiko batzuk
Ikerketak hainbat espezie nabarmendu ditu egoera larrian daudenak. Horien artean, belarri-zabal dortoka, Mekong ibaiaren izurde arrosa eta Afrikako ur gezatako arrain tropikal ugari daude. Espezie horiek ez dira soilik beren ekosistemen adierazgarri, baita gizakientzat ere baliagarriak izan daitezke: janari, medikuntza edo kultura-ondare gisa.
Garrantzia ezagutzen, baina baliabide faltan
Nature aldizkarian agertutako aditu askok nabarmendu dute ur gezatako biodibertsitatearen garrantzia. Hauek dira azpimarratutakoak:
- Ur garbia eta edangarria: Ur gezatako ekosistemek munduko ur hornikuntza bermatzen dute, baina beraien degradazioak hornidura hori arriskuan jartzen du.
- Klima egonkortzea: Uretako ekosistemek karbonoa atxikitzeko ahalmena dute, eta haien galera klima-aldaketaren ondorioak areagotzen ditu.
- Biodibertsitatea babestea: Ekosistema hauek desagertzen badira, ezin izango da haien biodibertsitate aberatsa berreskuratu.
Zer egin daiteke egoera iraultzeko?
Egoerari aurre egiteko, adituek hainbat neurri proposatu dituzte:
- Kutsadura murriztea: Industria eta nekazaritza-praktikak hobetzea eta ur hondakinak modu egokian tratatzea.
- Espezie inbaditzaileen kontrola: Kanpoko espezieak detektatu eta kentzeko estrategiak ezartzea.
- Habitaten leheneratzea: Naturaren zikloak lehengoratzeko proiektuak sustatzea, hala nola, ibaiak desblokatu eta ur-baliabideen erabilera iraunkorra bermatzea.
- Hezkuntza eta kontzientziazioa: Gizartea ur gezatako ekosistemen garrantziaz jabetzea, eta kontsumo-ohitura arduratsuagoak sustatzea.
Ordua da ekiteko
Nature-ren ikerketak ohartarazten du ez garela urrun gure planetako ur gezatako ekosistemen kolapso masibo batetik. Baina, oraindik garaiz gaude egoera iraultzeko. Zientzialariek, gobernuek eta gizarteak elkarrekin lan egin behar dute biodibertsitate galera hau geldiarazteko eta gure planeta orekan mantentzeko.
Ur gezatako ekosistemak ez dira bakarrik bizitzarako beharrezkoak; gure etorkizunaren oinarria ere badira. Zer egingo dugu horiek babesteko?
