Marten gertatutako lurrikara (marsquake) ugariren jatorria zalantzan jarri du NASAko aditu talde batek. Orain arte, lurrikara horien arrazoia fenomeno tektonikoei egotzi izan zaien arren, InSight misioaren datuak berrikusi ondoren ondorioztatu dute meteoritoen inpaktu ugari ere izan daitezkeela sismoen iturri nagusia.
Tremore hibridoen aztarnak
InSight zunda 2018tik egon da Marten, Lurraren antzeko planeten barne-egitura aztertzeko helburuarekin. Bereziki, sentsibilitate handiko sismometro batek hainbat dardara mota erregistratu ditu azken urteetan, tartean anplitude ertain edo baxuko lurrikarak. Hasiera batean, adituek uste zuten Marten ere gertatzen zela barne geruzen mugimendua (tektonika edo sumendi-jarduerari lotutako dardarak). Haatik, azken azterketek erakutsi dute “tremore hibrido” deituriko aztarna seinaleen multzo bat meteorito inpaktuei egokitzea litekeela, planoko tektonikarekin lotu beharrean.
Meteorito inpaktuaren ezaugarriak
Martera iristen diren meteoritoak, planetaren atmosferaren arintasun handiagoa dela medio, ohikoak dira. Baina orain arte oso zaila zen noiz iristen ziren eta nola eragiten zuten planetako gainazalean jakitea. InSight misioan bildutako datuen bidez, NASAko zientzialariek uste dute inpaktu horiek sortutako uhinek sismografoan utzitako arrastoa tokian tokiko tektonika prozesuen arrastoarekin nahastu daitekeela. Izan ere, lurrikara-uhinen ezaugarri orokorrak antzekoak izan daitezke meteorito inpaktu baten edo lurrazal-haustura baten ondorio direnean.
Orbitako behaketak eta alderaketa metodikoa
Adituek, gainera, beste datu-iturri batzuekiko konbinazioa baliatu dute. Besteak beste, Marten orbitatzen ari diren sateliteen bidez atzemandako irudi berriek krater berri batzuk hauteman dituzte, InSight-ek lurrikara batzuk erregistratu zituen uneetan gertatutakoak. Sinkronia horrek indarra eman dio hipotesi berriari: lurrikaren ordu eta kokalekuen artean korrelazio zuzena egon liteke meteoritoen inpaktuarekin.
Horri esker, InSightek egindako neurketak birkalibratu ahal izan dituzte, barne-egituraren interpretazioa gehiago finduz. Adibidez, inpaktuak sortutako uhin sismikoen abiadura eta norabide aldaketak hobeto ezagutu ahala, planetaren lurrazalaren lodiera edo konposizioari buruzko datu berri ugari jaso dituzte.
Etorkizunerako implikazioak
Aurten, NASAko kideek lan sakona egingo dute detektatutako sismoen sailkapena egokitzeko. Helburua da bereiztea benetako barne-tektonikaren ondorio diren lurrikarak, meteorito inpaktuek eragindakoak edo beste jatorri batzuei dagozkienak (adibidez, sumendi pasiboen jarduera residuala). Informazio horrek Marteren historia geologikoa birpentsatzen lagunduko du, baita planetaren barne-egituraren inguruko hipotesi zaharrak moldatzen ere.
Halaber, balio handiko erreferentzia izan liteke Lurreko zientzialarientzat: sismoen jatorri anitzak hobeto ulertzeak lagun dezake etorkizuneko misioetan, bai Martera zein beste planeta batzuetara bidaiatzen denean, han ere testuinguru sismikoan modu eraginkorragoan lan egiteko.
Aurrera begira
InSight misioa etapa berri batean sartu da, lortutako datuak berriro prozesatzean arreta jarriz. «Marteren izaera dinamikoagoa izan liteke uste genuena baino, meteoritoen inpaktu errepikatuak direla eta», azaldu du NASAko bozeramaile batek. Oraingoz, hipotesi berri honek zabaldu ditu ateak Marteren sismikotasuna ulertzeko bide berriei, eta Marsquake delakoen atzean egon daitezkeen arrazoiak argitzeko lehentasunezko ikerketa-lerrora bihurtu da.
