Begi lehorra adin aurreratuarekin lotzen zen duela gutxi arte, baina lehen populazio-ikerketek erakutsi dute 18 eta 30 urte bitarteko gazteen %30ek sintomaren bat dutela. Diagnostikoaren aldean, ordea, soilik %5,7k du gaitza ofizialki baieztatuta, eta espezialistek ohartarazi dute egoera larriagotu daitekeela prebentzio neurririk hartzen ez bada.
Hau da José Manuel Benítez oftalmologoak zuzendutako Estatu espainiarreko lehenengo ikerketa populazio mailakoaren ondorio nagusietako bat. ‘The Ocular Surface’ aldizkarian argitaratutako azterlanak adierazi du helduen %20k gaitza dutela, baina horietatik hirutik bakarrak duela diagnostiko zehatza.
Pantailen erabilerak arriskua areagotzen du
Ikerketak baieztatu du pantailen aurrean denbora luzez egotea faktore arriskutsu bat dela. Begiak fokatzean, parpadeoaren maiztasuna gutxitzen da, eta horrek begien lubrifikazio naturala murrizten du. Horren ondorioz, begi-lehorraren sintomak areagotu egiten dira, batez ere telefono mugikorrak, ordenagailuak eta bestelako gailu digitalak maiz erabiltzen dituzten pertsonengan.
José Manuel Benítezen hitzetan, «pantailen erabilera ez da helduengana mugatzen, gaur egun 12 eta 15 urte bitarteko haurren artean ere gero eta kasu gehiago agertzen dira». Oftalmologoak ohartarazi du haurtzaroan hasitako arazoek epe luzera ondorio larriak ekar ditzaketela ikusmenean.
Begi-lehorraren faktore anitzak
Pantailen erabilera arazoaren kausa nagusietako bat bada ere, bestelako faktoreak ere badaude gaitz honen garapenean:
- Gaixotasunak: diabetesak eta glaukoma bezalako patologiekin lotuta dago.
- Sendagaiak: antihistaminikoak, dopaminarekin lotutako botikak edo retinoideak erabiltzeak begi lehorraren arriskua areagotzen du.
- Ebakuntza oftalmologikoak: laser bidezko kirurgiek edo kataraten ebakuntzek gaitz hau sor dezakete.
- Lenteen erabilera: kontaktu-lenteak maiz erabiltzeak begien lubrifikazioa murriztu dezake.
Gainera, emakumeen artean prebalentzia handiagoa du (%21,3) gizonen aldean (%10,9). Hormonen eraginez, menopausia osteko emakumeen %68k gaitz hau pairatzen dute, nahiz eta terapia hormonalarekin lotura zuzena baztertu den.
Diagnostiko goiztiarra eta arreta medikoa, funtsezkoak
Benítezek adierazi du begi-lehorrak kalitatean eragin zuzena duela, eta kasu larrietan, kornean hantura sortu dezakeela: «Gaitz hau ez bada behar bezala tratatzen, gaixoek infekzio gehiago pairatzeko arriskua dute, baita keratitisaren kasuak ere».
Horren harira, medikuak nabarmendu du: «Askok pentsatzen dute begien nekea edo sentsazio arin bat dela, baina benetan bizi-kalitatean eragin handia duen patologia da». Izan ere, gaixotasun honek pairatzen duen pertsona batek angina larri bat duen gaixoaren bizi-kalitate bera izan dezake.
Hala eta guztiz ere, Benítezen arabera, gaixo askok ez dute behar duten arreta medikoa jasotzen, ezta osasun-agintariek gaitz hau behar bezala baloratzen.
Prebentzioa eta tratamendu eraginkorrak
Begi-lehorraren aurrean prebentzioa funtsezkoa da, batez ere pantailen erabilerak gero eta eragin handiagoa duela kontuan hartuta. Espezialistek hainbat gomendio eman dituzte begien osasuna babesteko:
- Pantailaren aurrean atsedenaldiak egitea, 20 minuturo gutxienez.
- Parpadeoari arreta jartzea, begiak behar bezala hidratatzeko.
- Hezetzaile artifizialak erabiltzea, begien lubrifikazioa hobetzeko.
- Lente egokiak erabiltzea eta gehiegizko kontaktu-lenteen erabilera saihestea.
- Osasun profesionalarengana jotzea lehen sintomak agertzen direnean, hala nola azkura, eskuhartzea edo erretze sentsazioa.
Benítezek azpimarratu du gaitz hau «prebenitu daitekeen patologia dela, baina diagnostiko egokia jasotzeko ezinbestekoa da espezialistarengana joatea». Hortaz, sintoma arinak agertu arren, komeni da Lehen Mailako Arretan kontsulta egitea eta beharrezkoa bada oftalmologora bideratzea.
Begi-lehorrari buruzko kontzientziazio handiagoa behar da
Azterketaren emaitzek agerian utzi dute begi-lehorraren prebalentzia nabarmen igo dela gazteen artean, eta etorkizunean arazo larriago bihur daitekeela prebentzio-neurriak ez hartuz gero.
Osasun arduradunek eta oftalmologoek diotenez, “ez da begien nekea soilik, baizik eta ikusmenaren osasunean eragina duen gaitza”, eta horregatik, informazioa zabaltzea eta detekzio goiztiarra sustatzea ezinbestekoa da.
Ondorioz, osasun-adituek dei egin dute pantailen erabilera neurrizkoa sustatzeko, prebentzio neurriak indartzeko eta gaixoen tratamendua hobetzeko. Bide horretatik, begi-lehorrak eragindako kaltea murriztu eta bizi-kalitatea hobetzea posible izango da.
