Zientzialariek ornogabe guztien artean adimentsuena dela diote, eta haren ezaugarriak aztertzen dituzten heinean, gero eta gehiago harritzen dira. Olagarro arrunta (Octopus vulgaris) ez da izenak dioen bezain arrunta; gaitasun harrigarriak ditu, besteak beste, garroak birsortzeko ahalmena, odol urdina eta ingurunearekin bat egiteko mimetizazio gaitasun paregabea.
Itsasertzeko maisua
Olagarroa mundu osoko ozeano tropikal eta epel batzuetan aurki daiteke, baina gurean, Kantauri itsasoko hondo harritsuetan bizi da, marearteko guneetan edo 100 metroko sakoneraraino. Arrantzaleek ederki dakite harkaitz arteko pitzadura eta arrakalak babesleku aproposak direla, etsaietatik ihes egiteko eta, aldi berean, harrapakina erraz atzemateko.
Gorputzaren egitura eta gaitasun bereziak
Olagarroaren gorputza zaku itxurakoa da, biguna eta oso malgua. Horri esker, ia zirrikitu guztietatik iragatea du berezko ahalmen, arrisku egoeretan azkar ezkutatzeko. Zortzi garro luze eta indartsu ditu, eta hauetako bakoitzak bi bentosa lerro ditu azpialdean, harrapakinari gogor heltzeko eta ingurunean irmo finkatzeko.
Baina benetan harrigarria olagarroen nerbio-sistemaren konplexutasuna da: 500 milioi neurona inguruk osatzen dute, eta horrek adimen handiko animalia bihurtzen du. Hain zuzen, ikerketek erakutsi dute olagarroak memoriarako eta ikasteko gaitasun handia dutela.
Beste ezaugarri berezi bat hiru bihotz izatea da. Bi bihotzek odol oxigenatua brankietara bideratzen dute, eta hortik hirugarren bihotzera igarotzen da, gorputz osora oxigenoa garraiatzeko. Gainera, odol urdina dute, burdinaren ordez kobrea baitute odolean, eta horrek oxigenoa modu eraginkorragoan garraiatzea ahalbidetzen die ur hotzetan ere.
Defentsa mekanismoak: tinta eta mimetismoa
Arrisku egoeretan, olagarroak bi estrategia nagusi ditu bizirik irauteko:
- Tinta isurtzea: Tinta-poltsa berezi bati esker, harrapariei ke-laino moduko traba bat sortzen die, nahasmena eraginez ihes egiteko. Are gehiago, tintak konposatu toxikoak izan ditzake, etsaiak urruntzeko.
- Kamuflajea eta kolore-aldaketa: Larruazalean dituen pigmentu-zelulei (kromatoforoak) eta espezializatutako muskulu sareari esker, bere inguruko kolore eta ehundurarekin bat egiteko gai da. Horri esker, etsaietatik babestu eta inguruko beste olagarroekin komunikatu daiteke.
Azken baliabide gisa, garro bat galtzeko eta berriro hazteko gaitasuna du. Hau da, harrapariren batek eraso egiten badio, bere gorputz-adar bat utzi eta ihes egin dezake, eta aste gutxiren buruan garro berria izango du, aurrekoaren berdin-berdina.
Olagarroen loak eta amesgaizto posibleak
Zientzialariek lokartutako olagarroak aztertzean aurkikuntza harrigarriak egin dituzte. Tinta-isuriak, gorputzaren kolore-aldaketak eta babes-mekanismo automatikoak ikusi dira lo zeuden bitartean, eta horrek iradokitzen du olagarroek lo aktibo eta ez-aktibo egoerak dituztela, amesgaiztoak barne izan litzaketenak.
Arrantza eta kontsumoaren inpaktua
Gizakiontzat, olagarroa platerean ikustea ohikoa da, baina ez da hain ezaguna bere baliabide naturalen murrizketa. Kantauri itsasoan olagarro kopurua ez da jatetxeek duten eskaria asetzeko nahikoa, eta arrantza iraunkorra funtsezkoa da bere populazioa mantentzeko eta itsas ekosistema orekatua bermatzeko.
Ondorioa: itsasoko jenio isila
Olagarroak, bere trebetasun eta adimenari esker, itsasoko animalia berezienetako bat da. Bere defentsa-estrategiak, kamuflaje-gaitasuna eta ikasteko ahalmena ornogabeen artean bakarra egiten dute. Berez, harrapakin eta harraparien artean moldatzeko gaitasun ikaragarria du, eta horregatik da mundu osoko zientzialarien eta itsas zaleen interesgune nagusietako bat.
