Francisca Viveros Barradas, musika herrikoiaren historian Paquita la del Barrio izenarekin ezaguna, astelehen honetan hil da 77 urterekin, Veracruzko bere etxean. Bere ibilbide luzean milaka emakumeren ahotsa izan da, eta kantuen bidez desamodioari, traizioari eta emakumeen ahalduntzeari hitz zuzen eta gogorrez erantzun dio.
“Rata de dos patas” eta feminismoaren aldarria
Paquita la del Barrio indartsu eta zuzenean hitz egiten zuen, eta bere kantuek maitasun desengainua eta emakumeen erresilientzia islatzen zituzten. “Rata de dos patas” abestia haren kanturik ezagunena bihurtu zen, eta horrek milaka pertsonari lagundu zien haien amorrua, mina eta askatasuna musikaren bidez adierazten.
Musikariak behin adierazi zuen: «Ez dut esaten nire kantuek emakumeak esnatu dituztenik, baina balio izan badiete beren burua defendatzeko, pozten nau». Bere esaldi mitikoenetako bat, «Me estás oyendo, inútil?», belaunaldi ezberdinen artean bizirik dirau, emakume askorentzat autodefentsaren sinbolo bihurtuz.
Mexikoko politikaren eta gizartearen eragina
Nahiz eta “Rata de dos patas” abestia desleialtasun eta traizioari buruzko kantu gisa ezagutu den, historian zehar Mexikoko kritika politikoaren parte bihurtu zen. Manuel Eduardo Toscanok idatzitako kantua Carlos Salinas de Gortari presidente ohiari zuzendurikoa zen hasiera batean. Mexikoko herriak maiz desamodioaren eta frustrazio politikoaren artean paralelismoak egin izan ditu, eta Paquitak bi eremu horietan herriaren sentimenduak islatu zituen.
Itziar Zigak duela urtebete Paquita la del Barriori egindako omenaldi batean honela azaldu zuen: «Mexikok bere iraultza frustratuak kantu bidez abesten ditu, eta Paquitak emakume askori euren mina oihuka botatzeko tresna eman die».
Musikaren ikur bihurtutako emakumea
Paquita la del Barrio musika herrikoiaren eta boleroaren ikono bihurtu zen, eta haren ahots indartsua eta interpretazio zuzena gakoak izan ziren Mexikoko eta Latinoamerikako kulturaren parte izateko.
Musikaz gain, bere izaera zuzenak herriaren erreferente bihurtu zuen. Behin galdetu ziotenean nola gustatuko litzaiokeen gogoratua izatea, honela erantzun zuen: «Nahi duten bezala deituko didate, nik ez dakit».
Haren heriotzaren albisteak mundu osoko zaleak hunkitu ditu, baina haren kantuek bizirik jarraituko dute, belaunaldi berrientzako indar eta inspirazio iturri izaten jarraituz.
