Donostian, Ikerbasqueko irakaslea den Juan Manuel García-Ruizek bizitzaren jatorria aztertzen duen PROTOS proiektuaren buru da. Bere helburua da bizitza sortzeko lehen baldintzak erreproduzitzea, mundu primitiboak edo “protomunduak” sortuz beirazko matrizeetan.
Bizitzaren “kaldoa” berreraikitzen
Stanley Miller zientzialariaren esperimentu ospetsuan inspiratuta, García-Ruizek bizitzaren jatorrian eragina izan zuten erreakzio kimikoak eta fisikoak berreraiki nahi ditu. Millerrek egindako esperimentuan, baldintza atmosferiko jakinetan elementu organikoak nola sortzen ziren frogatu zuen. Hala ere, García-Ruizek modifikazio bat gehitu dio esperimentu horri: beirazko erreaktorea tefloizko batekin ordezkatu du, material inertea izanik.
Aurkikuntza harrigarria izan zen: esperimentu berrian ez ziren sortu aminoazidoak eta nukleo-basak, bizitzaren oinarrizko osagaiak.
«Esperimentu ikoniko bat zen, inork zalantzan jartzen ez zuena. Ez genuen Milleren esperimentua ukatzen, baizik eta beirak -eta zehazki, silizeak- erreakzio kimikoetan funtsezko papera izan zezakeela frogatu nahi genuen», azaldu du García-Ruizek.
Silizearen garrantzia bizitzaren sorrera ulertzeko
Orain arte uste izan da bizitzaren oinarriak atmosferan eta uretan eratu zirela, baina García-Ruizen lanak erakutsi du arrokek ere eragin zuzena izan zutela, batez ere silizea eta silikatoak dituztenek.
«Betidanik pentsatu izan dut silizea ezinbestekoa dela konposatu prebiotikoen sintesian. PROTOS proiektuarekin, aurkitu dugu silizeak egitura bio-morfoak edo protocelulak sortzea ere eragiten duela. Horiek ezinbestekoak dira konplexutasun maila handiagoko erreakzioak garatzeko eta, azkenean, bizitza sortzeko», dio ikertzaileak.
García-Ruizek eta bere taldeak uste dute Milleren esperimentuan ere egitura horiek sortu zirela, baina inork ez zituela bilatu, garai hartan fenomeno hori bizitzaren ondorengo fase batekoa zela pentsatzen baitzen.
PROTOS: nazioarteko lankidetza Donostiatik mundura
PROTOS proiektua nazioarteko lankidetza bat da, eta García-Ruiz da proiektuaren buru. DIPC (Donostia International Physics Center) proiektuaren koordinatzailea da, eta bertan parte hartzen dute:
- Bremengo Unibertsitateak.
- Leideneko Naturalis Biodiversity Centerrek.
- Leibniz Hannover Unibertsitateak.
- CNRSko Geo-Ocean laborategiak.
- CSIC-Andaluziako Lurraren Zientzien Institutua (IACT).
- Toulouseko Politekniko Institutuko Génie Chimique laborategiak.
Proiektu honen bidez, bizitzaren jatorriaren inguruko galdera handiei erantzunak bilatzen ari dira, etorkizunean biologia, kimika eta geologia uztartuko dituen ikerketa bide berri bat zabaltzeko.
