Baleak ozeanoen osasunerako ezinbestekoak dira, bereziki haien gorotzak eta gernua itsas ekosisteman duen eraginagatik. Azterlan berri batek erakutsi du ugaztun erraldoi hauek milaka kilometrotan zehar elikagaiak garraiatzen dituztela, haien gernuaren bidez.
Baleen funtzio ekologikoa, gero eta argiago
Baleek duten eragin positiboa ez da kontzeptu berria. 2010ean egindako ikerketa batek agerian utzi zuen ozeanoetako ekoizpenerako eta planktonaren hazkunderako beren gorotzak ezinbestekoak direla. Baleek sakonean elikatzen dira eta gorotzak ur azalera askatzen dituzte, eta horrek elikagaiak banatzeko prozesuan laguntzen du.
Ikerketa berri honek, aldiz, elikagaien garraioa ez dela gorotzetara mugatzen baieztatzen du. Izan ere, baleek gernua, larruazaleko zelulak, hilotzak, kumeen gorotzak eta plazentak itsas ekosistemara askatzen dituzte, horien bidez elikagai baliotsuak emanez.
«Baleek nitrogeno eta beste elikagai batzuk garraiatzen dituzte, eta horrek fitoplanktonaren hazkundea sustatzen du. Gainera, hori tiburoiak, arrain espezie ugari eta ornogabeak elikatzeko funtsezkoa da», azaldu du Joe Romanek, Vermont-eko Unibertsitateko biologoak eta ikerketaren zuzendariak.
Milaka tonako ekarpena ozeanoei
‘Nature Communications’ aldizkarian argitaratutako azterlanaren arabera, bale handiek –bale zurbilak, grisak eta yubartak barne– urtero 4.000 tona nitrogeno eramaten dituzte ozeanoetako ur nutritiboetatik tropiko eta subtropikoetako itsasertzetara.
Gainera, 45.000 tonatik gora biomasa askatzen dute. Gizakiak baleak masiboki ehizatu aurretik, kopuru hori hiru aldiz handiagoa izatea posible zela adierazi dute ikertzaileek.
Baleak, itsasoko garraio-zinta erraldoia
Baleek elikagai horiek milaka kilometrotan zehar garraiatzen dituzte. Adibidez, mila yubarta baino gehiagok urtero egiten dute migrazioa Alaskako elikatze-eremuetatik Hawaiira, bertan ugaltzeko.
Hawaiiko Yubarten Itsas Santutegian egindako azterketen arabera, baleek bertan askatzen duten elikagaien kantitatea –gernua, larruazala, hilotzak eta gorotzak barne– bertako ur-korronteek mugitzen dutenaren bikoitza izan daiteke.
Romanen hitzetan, «baleen elikagai garraioa itsasoko garraio-zinta erraldoi baten parekoa da». Beste metafora bat ere erabiltzen du: «inbutu bat bezala funtzionatzen du, elikagaiak eremu zabaletan eskuratu eta espazio txikiagoetan pilatzen dituztelako ugaltzeko».
Bestalde, baleek ugalketa garaian ur sakonagoetara joatea saihesten dute, orkak edo beste harrapari batzuk kumeen komunikazioa entzun ez dezaten.
Mundu mailako migratzaile apartak
Baleek elikadura- eta ugalketa-eremuak milaka kilometrotara dituzte. Yubarta baleek, esaterako, Alaskan, Islandian edo Antartikan elikatzen dira udan, krill eta sardinz betetako janari ugari irentsiz. Udazkenean, ordea, tropikoetara migratzen dute ugaltzeko eta ez dute elikagairik irensten bidean.
Azterketen arabera, Pazifikoko yubarta baleek egunean 10 kilo irabazten dute udan, baina tropikoetara iritsi arte migratzen ari diren bitartean, egunean 90 kilo galdu ditzakete.
Bale grisak 11.200 kilometro egiten dituzte urtero Errusiako elikadura-eremuetatik Kaliforniako ugaltze-eremuetaraino, eta hego hemisferioko yubarta baleek 8.000 kilometroko bidaia egiten dute Antartikatik Costa Ricako itsasertzetara.
«Gizakien ondorioz, animalia askok aldaketa ekologikoetan parte hartzen dute, baina baleek planetako eskalan dute eragina, eta hori ez da askotan kontuan hartzen», azaldu du Andrew Pershing-ek, Climate Central erakundeko ozeanografoak eta ikerketaren egileetako batek.
Ozeanoen oreka zaintzeko funtsezkoak
Azken ikerketen arabera, baleek itsas ekosisteman duten eragina ezinbestekoa da ozeanoen osasuna mantentzeko. Haien elikadura-ohiturak eta migratzeko duten gaitasun paregabea direla eta, itsasoetako biodibertsitatean eta planktonaren hazkuntzan eragin zuzena dute.
Baleen populazioek izandako galera handiek, historian zehar, ekosistemen desoreka ekarri dute, eta berreskuratze horrek klima-aldaketaren aurkako borrokan ere paper garrantzitsua izan lezake. Beraz, baleak babestea ozeano osasuntsu bat bermatzeko funtsezkoa da.
