Mediterraneoko eskualdea azken asteetan jarduera sismiko eta bolkaniko bizi baten lekuko izan da. Grezian, Napolin eta Etnan gertatutako lurrikarak eta bolkan-erupzioek arreta piztu dute nazioartean. Hala ere, adituek azpimarratu dute ez dagoela arrazoi nahikorik alarmismoan erortzeko. Egoera «normala» dela diote, plaka tektonikoen mugimendu etengabearen ondorioa baita. Domingo Martín, Madrilgo Unibertsitate Politeknikoko Geologia irakasleak, honako hau adierazi du: «Testuinguru tektonikotik ikusita, gertatzen ari denak badu logika bat».
Mediterraneoa, hain zuzen ere, plaka euroasiar eta afrikarraren arteko talkaren eremuan kokatzen da, eta bien arteko etengabeko mugimenduak frikzioa eta tentsioa sortzen ditu. Horiek askatzen direnean gertatzen dira lurrikarak eta bolkanen erupzioak. Are gehiago, Adriatikoko eta Egeo Itsasoko plaka txikiagoak ere badaude, eta hauek fenomeno horietan eragiten dute. Martínek gaineratu du: «Plaka horien arteko elkarrekintzak ohiko egoera hau sortzen du. Ez dugu katastrofistak izan behar, baina mugimenduak arretaz jarraitu behar dira, etorkizunean gerta daitekeenaren zantzuak izan baitaitezke».
Grezian jarduera sismiko bizi-bizia: 21.500 lurrikara 22 egunetan
Grezia izan da, zalantzarik gabe, jarduera sismikoaren epizentro nagusia. Cícladas uharteetan, Santorini eta Amorgos artean kokatutako eremu itsasoko lurrikara serie handi batek milaka pertsona euren etxeak uztera behartu ditu. Atenasko Unibertsitateko Sismologia Laborategiak (EKPA) egindako txostenaren arabera, urtarrilaren 26tik otsailaren 17ra bitartean 21.500 lurrikara baino gehiago erregistratu dira, gehienak 1 magnitudetik gorakoak, eta batzuk 5 magnitudetik gorakoak.
Arancha Izquierdo, Espainiako Sare Sismiko Nazionaleko sismologoak, honako hau adierazi du: «Greziako uharteetan jarduera sismiko handia ohikoa da. Batzuetan, halako egoerak bat egiten dute, baina ezin dugu fenomeno horien arteko lotura zuzenik ezarri». Hala ere, Izquierdok onartu du Cícladas uharteek ohikoa baino jarduera handiagoa erakutsi dutela.
Napoliko ‘Campos Flégreos’ eta Etnaren jarduera bolkanikoa: arriskuen konbinazioa
Mediterraneoko beste puntu beroetako bat Napoliko ‘Campos Flégreos’ da. Bertan, 2024ko otsailaren 15ean hasitako lurrikara multzo batek —ehunka dardara barne— ikastetxeak ixtea eta herritarrak alerta horian jartzea eragin ditu. ‘Campos Flégreos’ Nápolesko probintzian kokatutako kaldera bat da, eta hogei krater inguru ditu. Horrelako jarduera sismikoak magmaren mugimenduarekin lotuta daude, eta eremuak historia luzea du jarduera bolkaniko arriskutsuetan.
Era berean, Etnak, Europako bolkan aktibo altuenak, erupzio berria izan du Catania inguruan. Laba ibai ikusgarriak jaurtitakoan, hiriaren espazio airean eraginak sortu dira. Martínek azaldu du: «Plaka euroasiarraren eta afrikarraren arteko talkak magma igotzea eragiten du. Horrek Etnan bolkan-jarduera sortzen du. Erupzio hauek aurreikusteko zailak izan arren, uneotan ikusten ari garen jarduera maila ez da arrazoi berezirik kezkatzeko».
Ezohiko jardueraren normalizazioa: zergatik ez dugu larritu behar?
Adituek azpimarratu dute, nahiz eta jarduera sismiko eta bolkaniko handi horrek kezka eragin dezakeen, ez dagoela momentuz fenomeno katastrofikorik aurreikusteko arrazoirik. Izquierdok zera gogorarazi du: «Jarduera honek ez du beti ondorio larriak eragiten. Egoera baretu daiteke, baina ezin da baztertu jarduera handiago bat gertatzea, aurretik abisurik gabe». Horrez gain, Martínek ohartarazi du Lisboako kostaldean gertatutako 4,7 magnitudeko lurrikarak ere testuinguru berean kokatzen direla. «Lisboako eskualdean ez dago Grezian edo Italian bezalako plaka txikirik, baina historiaz badakigu eskualde horrek lurrikara larriak jasan dituela, hala nola 1755eko 8,5 magnitudeko lurrikara suntsitzailea», azaldu du.
Etorkizunerako erronkak: ikerketa eta monitorizazio jarraitua
Ondorioz, Mediterraneoko jarduera sismiko eta bolkanikoaren igoera arretaz jarraitu behar da, baina adituek diote ez dagoela arrazoi nahikorik larritzeko. Martínek bere ondorioetan zera adierazi du: «Lurrikara eta erupzio bolkanikoen aurreikuspena oraindik ez da zehatza. Azpiko geruzetan gertatzen diren mugimenduak askotariko faktoreek baldintzatzen dituzte. Horregatik, monitorizazio teknologiko sofistikatuenak eta nazioarteko ikerketa kolaboratiboak ezinbestekoak dira etorkizunean arriskuen aurrean prest egoteko».
Horrela, nahiz eta Mediterraneoko eremu honetan azken asteetako jarduera sismikoak eta bolkanikoak arreta piztu, adituek zentzuzko lasaitasunerako deia egin dute. Jarduera hau, azken finean, lurrazalaren barneko indarren mugimendu naturalaren adierazgarri besterik ez dela ohartarazi dute.
