Emakumeen eta gizonen arteko enplegu-tasan dagoen aldea 23,1 puntukoa da gaur egun mundu mailan, eta azken hamarkadetan jaitsiera izan badu ere, oraindik nabarmen handia da. Nazioarteko Lan Erakundeak (OIT) argitaratutako txosten baten arabera, erritmo berean jarraituz gero, bi mende beharko lirateke bi generoek enplegu-aukeretan parekidetasuna lortzeko.
Ikerketak azaltzen duenez, 1991n enplegu-tasaren arteko aldea 27,1 puntukoa zen, eta, hortaz, azken hamarkadetan lau puntu baino ez da jaitsi.
Emakumeek oraindik oztopo handiak dituzte lan munduan
«Aurrerapausoak egon diren arren, milioika emakumek oraindik ere zailtasun larriak dituzte enplegu duina lortzeko, bertan irautea eta karrera profesionala garatzeko», adierazi du OITeko Lan Baldintzen eta Berdintasunaren Saileko zuzendariak, Sujti Dasguptak. Haren hitzetan, beharrezkoa da zainketa-lanen kargaren banaketa orekatuagoa egitea, genero-soldata arrakala murriztea eta lan munduan indarkeria eta jazarpena desagerraraztea.
Txostenak azpimarratzen du emakumeen prestakuntza-maila handitu bada ere, horrek ez duela eragin nabarmenik izan enplegu-aukeretan. Munduan zehar zuzendaritza postuen %30 bakarrik betetzen dituzte emakumeek, eta igoera hori oso mugatua izan da azken bi hamarkadetan.
Halaber, OITek salatu duenez, emakumeak gehienbat sektore prekarioetan daude ordezkatuta, hala nola zaintza-lanetan eta erizaintzan, bitartean gizonak nagusitzen dira soldata altuko sektoreetan, esaterako, garraioan edo mekanikan.
Bestalde, emakumeek gizonek baino ordainsari baxuagoak dituzte eta lanordu gutxiago egiten dituzte, eta lan informalean ere gehien ordezkatzen den kolektiboa dira, batez ere herrialde garatu gabeetan. OITen arabera, gizon bakoitzeko irabazten duten dolar bakoitzeko, emakumeek 77,4 zentimo baino ez dituzte jasotzen. Egia bada ere aurreko hamarkadetako egoera baino hobea dela (2004an 70,1 zentimokoa zen aldea), oraindik desberdintasun nabarmena dagoela ohartarazi dute.
Emakumeen eskubideetan atzerapausoak
ONU Emakumeak egindako beste txosten batek ere emakumeen eskubideak mehatxupean daudela ohartarazi du. Mundu mailako polarizazio politikoak, teknologia berriek, gatazka armatuek eta klima-larrialdiak emakumeen eskubideen aurkako atzerakada ekarri dute. 2024an munduko herrialdeen laurden batean emakumeen eskubideak atzeratu egin dira.
«Erakunde demokratikoak ahultzearekin batera, genero-berdintasunaren aurkako erreakzio bortitza ikusten ari gara», dio ‘Emakumeen eskubideak aztergai, Pekingo 30 urte ondoren’ izeneko txostenak. ONUren arabera, hainbat boterek genero-berdintasunaren aurkako diskurtsoak bultzatzen dituzte, eta legeak eta politikak indargabetzen edo geldiarazten saiatzen dira.
Gainera, gatazka armatuak, pandemiaren ondorengo krisi ekonomikoak eta klima-larrialdiak emakumeen eskubideen aurkako mehatxu zuzenak dira. ONU Emakumeak erakundeak azpimarratu duenez, «emakumeek eta neskek aldaketa eskatzen dute, eta ez dute gutxiago merezi», adierazi du Sima Bahous erakundeko zuzendariak.
Feminicidioak eta indarkeria matxista
Txostenak salatzen du 2022az geroztik sexu-indarkeria kasuak %50 igo direla gatazka armatuen testuinguruan, eta biktimen %95 emakumeak eta neskatoak direla. 2023an 612 milioi emakume bizi ziren gatazka armatuen guneetatik 50 kilometro baino gutxiagora, 2010eko datuekin alderatuta %54ko igoera izanik.
Bestalde, emakume edo neska bat hiltzen dute bikotekideak edo senide batek hamar minuturo mundu osoan, eta emakumeen %33k indarkeria fisiko edo sexuala jasan dute bizitzan zehar, bai etxean bai kanpoan.
Aurrerapenak eta erronkak
Nahiz eta arazo larriak dauden oraindik, hainbat aurrerapauso ere nabarmendu dira. Nesken hezkuntzan parekidetasuna lortu da, ama-hilkortasuna heren batean murriztu da, eta emakumeen ordezkaritza parlamentuetan bikoiztu egin da. Era berean, herrialde askotan lege diskriminatzaileak indargabetu dira.
Hala ere, ONU Emakumeen arabera, emakumeek oraindik gizonek dituzten eskubideen %64 baino ez dituzte.
Etorkizunerako erronkak
ONU Emakumeek Pekín+30 Ekintza Programa aurkeztu du, etorkizunean berdintasunaren alde borrokatzeko sei ardatz estrategiko proposatuz:
- Teknologian sarbide berdina bermatzea
- Pobrezia eta indarkeria matxista desagerraraztea
- Erabakiak hartzeko orduan berdintasunez parte hartzea
- Bakea eta segurtasuna indartzea
- Justizia klimatikoaren alde lan egitea
- Emakumeen eskubideak bermatzeko politikak indartzea
«Berdintasun osoz biziko den lehen belaunaldia bihur gaitezke», diote txostenaren egileek.
